چگونه خودمان را بشناسیم؟
خودشناسی چیست؟
تا به حال برایتان اتفاق افتاده که دیگر به آن چیزی که از زندگی می‌خواهید فکر نکنید؟ احتمالا اولین گام را برای خودشناسی برداشته‌اید اما مسیری برای دستیابی به اهداف اصلی خود پیدا نکرده‌اید. پس با ما همراه باشید تا مسیر را به شما نشان دهیم.
رویاهایتان، اهدافتان، ارزش‌های شخصی، استعدادها، توانایی‌ها و حتی ویژگی‌های شخصیتی شما ممکن است در شلوغی کارهای روزانه نادیده گرفته شوند. اما آگاهی و شناخت از این مشخصات می‌تواند به شما بینش زیادی در مورد خودتان بدهد.
مطمئنا اولویت‌های روزمره مهم هستند. اما زندگی‌ای که صرفا مجموعه‌ای از حرکات تکراری باشد نه تنها لذتی ندارد. بلکه انگیزه، شور و اشتیاق ما را نیز مختل و ما را دچار روزمرگی میکند. پس راه حل چیست؟
برای همه‌ی ما پیش آمده است که به نقطه‌ای از زندگی برسیم و از خودمان بپرسیم، من واقعا چه کسی هستم؟ پاسخ در شناخت خود نهفته است و می‌تواند به شما در شناخت خود و اهدافتان کمک شایانی کند.
خودشناسی ممکن است به نظر مفهوم بزرگ و ترسناکی باشد. اما حقیقتا بسیار ساده و ممکن است.
شناخت خود شامل فرآیندهای زیر است:
- آزمودن زندگی خود
- کشف چیزهای از دست رفته
- برداشتن گام‌هایی در جهت تحقق اهداف
هرگز برای شناخت خود دیر نیست و درست است که زمان بر است اما زمانی که خود را بشناسید می‌دانید که از زندگی چه می‌خواهید و از لحظات زندگی لذت بیشتری می‌برید.
برای شروع خوب است به نکات زیر توجه کنید:
با تجسم خود ایده‌آلتان، شروع کنید
تصور خود ایده‌آلتان بدون محدودیت، اولین گام برای خودشناسی است. احتمالا زندگی شما طبق الگوهای پیشنهادی والدین، معلم‌ها، دوستان و اطرافیان پیش رفته است. اگر چنین باشد، شاید زیاد به خود واقعی‌تان فکر نکرده‌اید. همیشه او را نادیده گرفته و در اعماق ذهنتان به فراموشی سپرده‌اید.
بدون داشتن ایده‌ا‌ی مشخص درباره‌ی اهدافتان و چیزهایی که برای شما اهمیت دارند یا حتی کسی که می‌خواهید به آن تبدیل شوید، صرفا شما برای سایرین زندگی می‌کنید نه برای خودتان، زمانی که شما بدانید چه کسی هستید از تلاش کردن برای فرد دیگری بودن دست می‌کشید.
نیازی نیست با تصور کامل شروع کنید. همین که آغاز کنید به تصور کردن خود ایده‌آلتان به این معنا است که در راه خودشناسی قدم نهاده‌اید. به هر حال، حرکت شما در راستای کشف تصویر کامل است.
پس در اینجا شروع می‌کنید به سوال پرسیدن از خودتان:
- از زندگی چه می‌خواهم؟
- خودم را در 5 یا 10 سال آینده در کجا می‌بینم؟
- از چه چیزی پشیمان هستم؟
- چه چیزی باعث می‌شود به خودم افتخار کنم؟
پاسخ به این سوالات می‌تواند نقطه‌ی شروع را به شما نشان دهد. اگر گیر کردید و سردرگم شدید نترسید کلید کار همین جاست، می‌توانید به زمان‌هایی فکر کنید که راضی و خوشحال بودید و آن چه که سبب شادی و رضایتتان بود را در نظر بگیرید و روی آن تمرکز کنید.
احساسات خود را بکاوید
احساسات، نقش مهمی در زندگی ما دارند. افرادی که به خوبی احساساتشان را در می‌یابند، زندگی بهتری دارند. احساسات ما مثل قطب نمای درونی عمل میکند و در داشتن یک زندگی هدفمند به ما کمک می‌کنند. پس در خودشناسی نیز به ما کمک می‌کنند. با استفاده از احساسات و علایق می‌توان طیف شخصیتی خود را کشف کنیم. این طیف که یاری دهنده‌ی ما در انتخاب شغلی که می‌خواهیم داشته باشیم یا حتی گام‌های مورد نیاز برای تغییر شغلی که داریم می‌باشد.
به یاد داشته باشید که احساسات همیشه نباید پیچیده یا مربوط به علایق حرفه‌ای باشند. به چیزهایی که در وقت‌های آزاد روز انجام می‌دهید فکر کنید. چیزهایی که شما را هیجان‌زده میکند و لذت را به زندگی شما می‌آورد حتی علایقی مانند فیلم، موسیقی، کارهای هنری، ورزشی و… می‌توانند آگاهی از خودتان به شما نشان دهند. پس با کمی وقت گذاشتن و جستجو کردن در افکار و احساساتتان می‌توانید چیزهایی را که دوست دارید و به دنبال آن هستید را کشف کنید و زندگی‌ای با شور و شوق بیشتری داشته باشید.
چیزهای جدید امتحان کنید
امتحان کردن چیزهای جدید همیشه انگیزه و اشتیاق ما را افزایش می‌دهد حتی انجام مواردی که برای ما لذت بخش هستند.
اگر مدت‌هاست برای خودتان کاری انجام نداده‌اید پس نمی‌توانید به یاد بیاورید که از چه چیزی لذت می‌بردید.
به دنبال یک روش خوب برای به یاد آوردن لذت‌هایتان هستید؟
پس بهتر است زودتر دست به کار شوید تا زمانی که چیزی را امتحان نکرده‌اید نمی‌توانید نتیجه بگیرید که خوشتان می‌آید یا نه!
پس یک چیز کاملا جدید و متفاوت را امتحان کنید.
خیلی ساده است فقط کافیست شما اراده کنید و انجامش دهید. هیچ وقت برای پیدا کردن علایق و لذت بردن از آن‌ها دیر نیست.
شاید شما به کارهای هنری علاقه داشته باشید. اما آیا تاکنون چیزی بعد از کلاس‌های دانشگاه را امتحان کرده‌اید؟! یک ورزش جدید، کلاس‌های موسیقی، نقاشی، کتابخانه محلی یا دیگر مراکز ارتباطی، بهترین مکان‌ها برای امتحان کردن موارد جدید است.
اصلا نگران نباشید، حتی اگر نمی‌توانید حضوری به کلاس بروید می‌توانید آموزش آنلاین را امتحان کنید. هر کدام مزایای خودش را دارد. هدف ما این است که بدانیم به دنبال چه نوع سرگرمی هستیم.
کشف سرگرمی‌های جدید، مخصوصا آن‌هایی که قبلا تجربه نکرده‌اید، بعضا می‌تواند غافلگیر کننده باشد، مخصوصا اگر به دنبال گزینه‌های پر ماجرا باشید.
اگر عصبانیت و احساسات منفی دارید، به آن فکر کنید که پس از آن چقدر حس غرور و موفقیت می‌کنید. برای خودشناسی و پذیرش ریسک‌های منطقی می‌تواند به تقویت عزت نفس شما کمک کند.
مهارت‌های خود را ارزیابی کنید (مهارت شناسی)
بسیاری از مردم مهارت‌های خاصی در انجام کارهایی مانند: کاردستی، خانه‌سازی، آشپزی یا هر مهارت دیگری دارند. به عنوان بخشی از فرآیند خودشناسی می‌توانید کمی وقت بگذارید و توانایی‌های خاص خود و چگونگی استفاده از آن‌ها را کشف کنید .
ممکن است دوستانتان همیشه از شما بخواهند مهمانی‌هایشان را برنامه‌ریزی کنید. از آن‌ها عکاسی کنید یا توصیه‌هایی در زمینه‌های مختلف یا حتی همسایه‌تان از شما درباره نکات باغبانی بپرسند. اگر این مهارت‌ها چیزهایی هستند که فکر می‌کنید می‌توانید گسترش دهید، آن‌ها را به کار بگیرید.
استفاده از مهارت شما را کامل‌تر میکند و می‌تواند اعتماد به نفس شما را بالا ببرد. اعتماد به نفس بالاتر نیز شما را تشویق به کشف بیشتر استعدادهایی که قبلا به آن‌ها توجه نمی‌کردید، میکند.
چیزی که در خود به آن ارزش می‌دهید را شناسایی کنید
ارزش‌های شخصی شما، یا ویژگی‌های خاصی که آن‌ها را مهم و با معنی قلمداد می‌کنید می‌تواند چیزهای زیادی در مورد ذات شما بگوید. این ارزش‌ها می‌توانند زندگی که می‌خواهید داشته باشید و رفتارهایی که از دیگران انتظار دارید را به تصویر بکشند.
ارزش‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
صداقت، دلسوزی، وفاداری، خلاقیت، شجاعت، مثبت اندیشی و…
مشخص کردن این ارزش‌ها می‌تواند به شما اطمینان دهد که آن‌ها را دارید. اگر تاکنون مشخص نکرده‌اید که چه اصولی برایتان با ارز‌ش‌تر است، انجام این بخش از فرآیند خودشناسی می‌تواند مزایای زیادی داشته باشد و به شما در راه رسیدن به هدف‌هایتان کمک کند.
از خود بپرسید
همیشه از خود سوال بپرسید. در زمان بیکاری یا حتی حین انجام کار و وقتی به دنبال پاسخ هستید آن را به تمام بخش‌های زندگیتان تعمیم دهید.
با چند سوال آغاز می‌کنیم:
چرا این کار را انجام می‌دهم؟
چه چیزی مرا تحریک میکند؟
چه چیزی را از دست می‌دهم؟
انتخاب‌های من چه تأثیری بر زندگی که در آینده می‌خواهم دارند؟
فکر نکنید که باید فوراً به جواب برسید. خودشناسی زمان‌بر است و در نظرگیری هوشمندانه‌ی پاسخ‌ها کمک‌کننده‌تر از این است که فوراً اولین پاسخی که به ذهنتان بیاید را در نظر بگیرید.
مهم تر از همه با خود صادق باشید. اگر نمی‌توانید جواب خوبی بگیرید به این معنی نیست که شکست خورده‌اید. اما نشان می‌دهد که برخی تغییرات کمک کننده خواهد بود. تغییر همیشه لازم و مؤثر است.
یادگیری زمانی بهترین عملکرد را دارد که مثل فرآیند مادام‌العمر با آن برخورد شود. یعنی چیزی که شما امروز یاد می‌گیرید ممکن است ۶ سال بعد به شما کمک کند.
اگر همیشه می‌خواستید در مورد چیز به خصوصی بیشتر بدانید، زمانی برای مطالعه در مورد آن اختصاص دهید. کتاب‌ها، دستورالعمل‌ها یا ابزارهای آنلاین می‌توانند کاملا به شما آموزش دهند. مخصوصا اگر علاقمند به توسعه مهارت‌های فنی یا مطالعه مفاهیم علمی یا تاریخی باشید.
اپلیکیشن‌ها می‌توانند برای شروع آموزش مهارت‌های مختلف به شما کمک کنند، پس اگر علاقه دارید، به دنبال آن باشید و آن را فرا بگیرید.
در انتها شما چه به کلاس حضوری بروید، چه از فردی در اجتماع یاد بگیرید یا خودتان مهارت جدید را به صورت خودآموز یاد بگیرید، گسترش دانش همیشه یک حرکت هوشمندانه است. جایی که حتی فکرش را هم نمی‌کنید به کمک شما می‌آید.
یک مجله بنویسید
اگر در نوجوانی مجله می‌خواندید احتمالا یادتان می‌آید که چطور کمک می‌کرد تا رویاها و احساساتتان را کشف کنید. حتی به علایق و اهدافتان نیز سمت و سو می‌داد. مجله‌نویسی یا وبلاگ‌نویسی هم می‌تواند به شما در خودشناسی کمک کند و آموزش بیشتری به شما در مورد خودتان، فردی که به آن تبدیل شده‌اید و فردی که می‌خواهید به آن تبدیل شوید، بدهد.
مجله نویسی، می‌تواند به شما کمک کند هر الگویی که در زندگی پیش می‌آید را پیگیری کنید. یادگیری بیشتر در مورد الگوهای غیر مفید می‌تواند بخش مهمی در این فرآیند بازی کند. وقتی می‌دانید چه چیزی کار نمی‌کند، می‌توانید شروع به تعمیر آن کنید.
نوشتن، نقطه‌ی قوت شما نیست نگران نباشید. یادداشت کردن هر آنچه به ذهنتان خطور میکند می‌تواند فوایدی داشته باشد. چه بسا ایده‌هایی از ذهن ما عبور می‌کنند و با بی‌توجهی به آن‌ها و یادداشت نکردنشان فرصت‌های بزرگی را از دست می‌دهیم.
اگر شوق هنری دارید و خلاق هستید، دفترچه یادداشت طرح‌دار یا نوع دیگری مثل بولت ژورنال یا دفترچه‌های هدف گذاری و… که امروزه خیلی کاربردی شده‌اند را به شما توصیه می‌کنیم. مجلات هنری نیز می‌تواند به شما در شناخت و کشف احساسات و اهداف خود کمک کند. به سادگی قلم را روی کاغذ بگذارید، آینده‌ی ایده آل خود را تصور کنید و ببینید چه پیش می‌آید.
شاید بخواهید تمرین “سنگ قبر” که روشی استفاده شده در روان درمانی است را امتحان کنید. این کار شامل نوشتن مهم‌ترین چیز برای شما و آن چیزی که برایش ایستادگی می‌کنید و آن چیزی که می‌خواهید روی سنگ قبر ظاهر شود است. به نظر می‌آید این تمرین تلنگری به ما وارد کند که سعی‌کنیم زندگی پربارتر و با معنی‌تری داشته باشیم.
با یک مشاور صحبت کنید
زمانی که فرآیند خودشناسی فرسایشی شود و ندانید که از کجا شروع کنید، مشاوره می‌تواند فضای مطمئنی برای دریافت راهنمایی دلسوزانه ایجاد کند.
مشاور به مردم کمک میکند مسائل متنوعی مانند: مشخص سازی اهداف، تغییر شغل و مسائل هویتی را طبقه‌بندی کنند.
خواستن برای شناخت بیشتر در مورد خود، به نظر نمی‌آید به اندازه کافی مسأله‌ی مهمی برای درمان باشد، اما اگر احساس می‌کنید نامطمئن یا پریشان هستید، مشاوره می‌تواند سودمند باشد.
سخن آخر
فرآیند خودشناسی برای هر فردی متفاوت به نظر می‌رسد. اما در حالت کلی چیزی نیست که یک شبه به دست بیاید. شما تا حدودی شروع کرده‌اید چون مقداری شناخت از خود دارید. اما همچنان نیاز به زمان و صبر دارید، مثل زمانی که می‌خواهید شخص دیگری را بشناسید.
شما مسئول زندگیتان هستید، اما گاهی از میانبر زدن هم هراس نداشته باشید. هر چقدر در مورد خودشناسی بدانید، از خود بیشتر شناخت پیدا خواهید کرد.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.